Butun dunyoda sel va ko'chkilar tez -tez sodir bo'lib, issiqlik to'lqinlari va chang bo'ronlari odatiy holga aylanmoqda. Olimlarning iqlim o'zgarishi va uning oqibatlari haqidagi ogohlantirishlari bizban yiroqdagidek tuyulardi, lekin bugun biz uning ta'sirini hayotimizning barcha jabhalarida sezmoqdamiz.

Qishloq xo'jaligi iqlim o'zgarishidan eng ko'p zarar ko'rgan tarmoqlardan biridir. Farg'ona vodiysi fermerlariga sodir bo`layotgan o'zgarishlarga moslashishga yordam berish uchun BMTTD va O'zbekiston Savdo-sanoat palatasi 27-29 iyun kunlari iqlim o'zgarishi va uning qishloq xo'jaligining rivojlanishiga ta'siri to'g'risida xabardorlikni oshirish maqsadida seminar tashkil etishdi. Trening Rossiya Federatsiyasining moliyaviy ko'magida amalga oshirilgan «Farg‘ona vodiysida fermerlarni iqlim o‘zgarishi xatarlariga moslashishi va barqarorligini oshirish» loyihasi doirasida o'tkazildi.

Seminar ishtirokchilaridan "Bogbon TRAM Agro" kooperativi rahbari Ma'murbek Islomovda mavjud muammolarni bartaraf etish uchun yangi umid uyg`ondi. "Ideal holda, har bir dehqon iqlim hodisalari xavfini oldindan ko`ra bilishi va tabiatning injiqligiga tayyorgarlik choralarini ko'rib qo`yishi kerak", dedi. "Bunda kasallik va zararkunandalarga hamda qurg'oqchilik va issiqlikka chidamli navlarning ko'chatlari va urug'laridan foydalanish, shuningdek, tik quyosh nuri va do'l ta'siridan himoya qiluvchi to'rlaridan foydalanishimiz, erta bahorda ekinlarning uyg'onishini kechiktiradigan yoki tezlashtiradigan usullarni qo'llashimiz mumkin. "

Farg'ona vodiysi O'rta Osiyoning katta qismini meva va sabzavotlar bilan ta'minlaydi. Mintaqada etishtiriladigan asosiy ekinlar g'alla, paxta, sholi, sabzavot va mevalarni o'z ichiga oladigan mahsulotlar qishloq xo'jaligining mo'l -ko'lligini ta`minlaydii. Vodiyni shimolda Tyan-Shan tog'lari va janubda Hisor-Olay tizmasi o'rab turgani bu mintaqani iqlim o'zgarishi oldida zaif qiladi.

28 iyun 2021 yil. Namangan, O'zbekiston. BMT Taraqqiyot dasturining vazifalar bo'yicha menejeri Baxtiyorjon Toshtemorov fermerlarga iqlim o'zgarishining qishloq xo'jaligiga ta'siri va qishloq xo'jaligidagi iqlim o'zgarishi xavfiga asosiy moslashish choralarini tushuntiradi. Loyiha kodi: 00114066. Foto: BMTTD, O'zbekiston / Maqsuda Muxsinboyeva

Farg'ona vodiysi aholisining aksariyati qishloqda yashaydi va ularning asosiy daromad manbai qishloq ho`jalik mahsulotlarini etishtirish hisoblanadi. So'nggi bir necha yil mobaynida fermerlar va tomorqa egalari iqlim o'zgarishining mahsulot miqdori va sifatiga ta'siri bilan bog'liq muammolarga duch kelishmoqda.

Seminarda iqlim o'zgarishining asosiy omillari, sabablari va oqibatlari muhokama qilindi. Mutaxassislar iqlim o'zgarishining qishloq xo'jaligining rivojlanishiga ta'siri, mumkin bo'lgan moslashuv choralari va oziq -ovqat xavfsizligi bilan bog'liq masalalar bo'yicha o`takizilgan tadqiqot natijalarini ko`rib chiqdilar.

Iqlim o'zgarishi xatarlariga moslashish choralari seminar ishtirokchilari orasida alohida qiziqish va qizg'in munozaralarga sabab bo'ldi. Bu chora -tadbirlar quyosh harakatini hisobga olib ekin ekish sxemalari, gidrogel sug'orish usullari, havodan to'r yordamida kondensat suv olish,  har xil ekinlar uchun mulchaning turlarini va tomchilatib sug'orish tizimlaridan foydalanishni o'z ichiga oladi.

Ishtirokchilar iqlim o'zgarishi oqibatlarini bartaraf etish va ularga moslashish usullarini muhokama qilib, bugungi kunda an'anaviy dehqonchilik bilan shug'ullanishga o`rin qolmaganligini hamda qishloq xo'jaligida olib borilayotgan faoliyatni doimiy ravishda takomillashtirish zarurligini ta'kidladilar. Muammolarni hal qilishning yangi usullarini izlash, tajriba o'rganish, yoshlarni qishloq xo'jaligiga jalb qilish va bilim almashish zarurati har qachongidan ham dolzarbligi ta`kidlandi.

28 iyun 2021 yil. Namangan, O'zbekiston. Seminardan olingan tasvir. Farg'ona vodiysidagi ko'plab fermerlar so'nggi bir necha yil ichida iqlim o'zgarishi tobora  o`zgaruvchan bo`lib borishiga guvoh bo`lmoqdalar va ular oilalarining iqtisodiy va oziq-ovqat havfsiligini ta`minlash uchun nima qilishlari mumkinligi haqida bilmoqchilar. Loyiha kodi: 00114066. Foto: BMTTD O'zbekiston / Maqsuda Muxsinboyeva

Seminarda taqdim etilgan videoroliklarda eksport qiluvchi etakchi mamlakatlarda qo'llaniladigan qishloq xo'jaligi amaliyoti, Gollandiyada qo'llaniladigan issiqxona tashkil etish va urug 'etishtirish usullari, suv tejashning turli uslublar va Isroilning tomchilatib sug'orish texnologiyalari taqdim qilindi.

Seminarda qatnashgan fermerlar iqlim o'zgarishi ta'siriga yaxshiroq tayyorlanish va ularga moslashish uchun qanday choralar ko'rish mumkinligiga qiziqish bildirishdi.

"Bogbon TRAM Agro" kooperativi rahbari Ma'murbek Islomovning fikricha, yaxshi dehqon, hosili tabiiy ofatlardan nobud bo‘lgandv ham, aslo taslim bo‘lmaydi, balki shu holgacha u boshqa ekin ekishga, ehtimol u nafaqat talofatni yengib o‘tishga, balki daromad olishga ham ko‘mak beradigan boshqa reja tuzib bo‘lgan bo‘ladi”